Άρθρο του κου Δημήτρη Αναστασίου που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό tomanifesto
Ένα από τα μεγαλύτερα «ψέματα» των τελευταίων ετών που έχουν ειπωθεί εις βάρος μας από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, αφορά το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας και είναι η παρακάτω δήλωση από διάφορους “υπεύθυνους” ή “ανεύθυνους”: “Δεν θα αυξηθούν οι ασφαλιστικές εισφορές, δεν θα μειωθούν οι συντάξεις και δεν θα επιμηκυνθούν τα όρια συνταξιοδότησης”.
Ξεκινώντας την προσέγγιση μου για το ασφαλιστικό σύστημα και για την αναδιάρθρωση του, που επιχειρείται για πολλοστή φορά, θα ήθελα να παρακαλέσω όλους σας αν ξανακούσετε αυτή την τριπλή υπόσχεση, να πάρετε σχετικές αποστάσεις….
Μέχρι σήμερα στη χώρα μας, το συνταξιοδοτικό μας σύστημα τροφοδοτείται οικονομικά από το λεγόμενο διανεμητικό σύστημα, δηλαδή οι εισφορές των ασφαλισμένων, των εργοδοτών και κράτους καλύπτουν την καταβολή των συντάξεων. Αν θέλαμε να εντοπίσουμε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του διανεμητικού συστήματος, θα λέγαμε ότι είναι η εξάρτησή του από την αναλογία: ενεργοί ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι.
Ως εργαζόμενος στο χώρο, παρακολουθώ τις τελευταίες δεκαετίες τις δημογραφικές προβλέψεις που αφορούν το μέλλον και είναι σαφές ότι ο αριθμός των ατόμων στις μεγαλύτερες ηλικίες (άνω των 65 ετών) θα διευρύνεται διαρκώς, ενώ ταυτόχρονα ο αριθμός των ατόμων στις μικρότερες παραγωγικές ηλικίες θα μειώνεται .
Στη σημερινή μου παρέμβαση, αυτό που εξετάζουμε δεν είναι, οι λόγοι που επιμηκύνουν το προσδόκιμο ζωής μας (διατροφή, συνήθειες και η ιατρική εξέλιξη), ούτε γιατί «σταματήσαμε» να γεννάμε, που είναι ένα καθοριστικό πρόβλημα.. “τροφοδοσίας” της αγοράς εργασίας, αλλά πώς μπορούμε δεδομένων των καταστάσεων να βελτιώσουμε το συνταξιοδοτικό μας σύστημα.
Αρκετοί επιστήμονες και άλλοι ειδικοί όπως αναλογιστές, έχουν προτείνει τους «τρεις πυλώνες» για το συνταξιοδοτικό. Η παρούσα κυβέρνηση δηλώνει διατεθιμένη να δει την «αλήθεια» κατάματα.
Ο πρώτος πυλώνας, με χρηματοδότηση του σημερινού μοντέλου (διανεμητικό σύστημα) θα αποδίδει την βασική σύνταξη.
Ο δεύτερος πυλώνας (ΤΕΑ- Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης) που θα είναι υποχρεωτικός και θα λειτουργεί κεφαλαιοποιητικά, δηλαδή με τις εισφορές του εργαζόμενου, θα δημιουργείται από προσωπικό απόθεμα και
Ο τρίτος πυλώνας, της ιδιωτικής συνταξιοδοτικής ασφάλισης.
Η εισαγωγή ενός κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο συνταξιοδοτικό μας, θα περιορίσει θεαματικά την επίδραση των αρνητικών δημογραφικών εξελίξεων και θα αυξήσει την οικονομική ισορροπία και αξιοκρατία του συνταξιοδοτικού μας συστήματος.
Πέραν αυτού, θεωρώ ότι θα βελτιώσει την αναλογικότητα μεταξύ παροχών και εισφορών, αφού αυτά θα είναι άμεσα εξαρτημένα ως προς το τελικό τους αποτέλεσμα και ο καθένας θα απολαμβάνει ανάλογα με τις εισφορές, τη σύνταξή του.
Αν θέλουμε όμως να εξετάσουμε με νηφαλιότητα και όχι με συνεχή άρνηση που μας διακρίνει ως λαό σε κάθε τι καινούριο, θα πρέπει να δούμε το βασικό πλεονέκτημα που αποκτούμε, ένα πρόσθετο εργαλείο απόδοσης στις μελλοντικές συντάξεις που δεν υπάρχει στο υφιστάμενο σύστημα και είναι η πρόσοδος από επενδύσεις από επαγγελματίες που γνωρίζουν πολύ καλά την αγορά.
Λέγεται, και δεν έχουμε λόγο να μην το πιστέψουμε, ότι τα έσοδα από επενδύσεις των αποθεμάτων αυξάνονται εκθετικά σε βάθος χρόνου, βοηθώντας να καλυφθεί μεγάλο μέρος της τελικής παροχής μας.
Από όσα έχουμε ακούσει μέχρι σήμερα από τη νέα κυβέρνηση, φαίνεται ότι προτίθεται να δημιουργήσει μία κεφαλαιοποιητική επικουρική όπως ανέφερα και πιο πάνω, ασφάλιση για τους νέους ασφαλισμένους. Τέτοιες προτάσεις δεν μπορεί παρά μόνο να έχουν οπαδούς, ανθρώπους που θέλουν αντικειμενικά και με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία που έχουμε να δουν το πρόβλημα «κατάματα». Είναι ξεκάθαρο ότι μία τέτοια πρωτοβουλία κινείται προς τη σωστή πλευρά, αφού μπορεί να εξασφαλίσει υψηλότερες και αναλογικότερες επικουρικές συντάξεις, τουλάχιστον για τις επόμενες γενιές και φυσικά να μειώσει το ύψος των μελλοντικών ελλειμμάτων χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού μας συστήματος….
Από μόνο του αυτό θα βοηθήσει ως ένα βαθμό, αλλά χωρίς συμπληρωματικά μέτρα όπως ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή κίνητρα για την ιδιωτική συνταξιοδότηση, θα λύσουμε μόνο μερικώς το πρόβλημα.
H συζητούμενη αναδιοργάνωση της Επικουρικής Ασφάλισης δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα της, ο οποίος παραμένει δημόσιος. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι φορείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος (ΑΕΔΑΚ, πιστωτικά ιδρύματα, κ.α.), μπορούν να αναλάβουν, στο πλαίσιο της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης, τη διαχείριση των επενδύσεων, εφόσον φυσικά τους επιλέξουν οι ασφαλισμένοι.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο, με σπουδαίο πρωταγωνιστή τα δίκτυα πωλήσεων, δηλαδή οι ασφαλιστικοί διαμεσολαβητές, πράκτορες ή με όποια άλλη ονομασία τους συναντάμε, που αποδεδειγμένα δεκαετίες τώρα είναι οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα μπορέσουν να εξηγήσουν δύσκολες λεπτομέρειες του όποιου νέου συστήματος και με επιτυχία να χειριστούν/αντιμετωπίσουν τα οποιαδήποτε προβλήματα, ιδιαίτερα στην αρχή. Οι Ασφαλιστικοί Διαμεσολαβητές/ πράκτορες, μπορούν και πρέπει να παίξουν το ρόλο που τους αναλογεί.
Επιπρόσθετα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις μπορούν να χορηγούν και συντάξεις, όπως κάνουν δεκαετίες τώρα για τους ασφαλισμένους ατομικών, αλλά και πλήθους ομαδικών ασφαλιστικών προγραμμάτων. Αδιαμφισβήτητα και σε κάθε περίπτωση, η μέγιστη ωφέλεια που προκύπτει για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις έγκειται στην αναγνώριση του θεσμικού ρόλου που μπορούν να αναλάβουν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
Δεν μπορούμε εδώ να μην εντοπίσουμε και ένα ακόμα παράγοντα που τον θεωρώ εξίσου δύσκολο: είναι η συμπαράσταση, η κατανόηση από την κοινωνία και η αποδοχή του όποιου σχεδίου μεταρρύθμισης που θα πρέπει για να το υιοθετήσουμε να αλλάξουμε κυριολεκτικά νοοτροπία .
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Για να έχουμε μια «πλήρη» και ουσιαστική αναπλήρωση του εισοδήματος κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης, θα πρέπει παράλληλα με την κεφαλαιοποιητική επικουρική Ασφάλιση να ενισχυθεί και η ιδιωτική σύνταξη.
Τα δίκτυα των ασφαλιστικών (Ασφαλιστικοί Διαμεσολαβητές) θέλουν, μπορούν και πρέπει να γίνουν πρωταγωνιστές επιτυχίας της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης.
Η κοινωνία αλλά και οι συνδικαλιστικοί φορείς πρέπει να σταματήσουν να θεωρούν το κράτος ως το μοναδικό εγγυητή «των πάντων».
Είμαι «επιφυλακτικά αισιόδοξος» και πιστεύω ότι με τα σωστά βήματα, τη γνώση του παρελθόντος, την πρόσφατη εμπειρία μας από τη δεκαετή κρίση της χώρας μας και τη διάθεση όλων των ενεργών πολιτών να βοηθήσουν, η χώρα θα επιταχύνει και θα βγει πάλι μπροστά …
*Δημήτρης Αναστασίου
Συντονιστής Ασφ. Πρακτόρων
Μέλος Δ.Σ. του Ε.Ε.Θ.
Μέλος της Επιτροπής Παρακολούθησης της Ασφαλιστικής Αγοράς του Ε.Ε.Θ.
Μέλος Δ.Σ. του Π.Ε.Σ.Κ.Μ. (Περιφερειακό Επιμελητηριακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας)